Bażant

bazant
fot. Adam Siekiera

Jak wygląda bażant?
Wśród bażantów występuje około 40 odmian, z czego kilka – w różnych okresach – zostało sprowadzonych do nas i tu, w drodze krzyżówki, dały one obecnego bażanta łownego. Podstawowymi odmianami, z których pochodzi bażant łowny, były bażanty kolchijskie: kaukaski (zwyczajny), mongolski (mandżurski) i obrożny.

Bażant kolchijski kaukaski (Phasianus colchicus colchicus):
Kogut – głowa ciemnozielona o fioletowym połysku, z dwoma małymi czubkami usznymi, szyja i pierś rdzawobrązowe, purpurowo błyszczące, z czerwonymi i granatowymi plamkami. Oczy otoczone dużymi, czerwonymi różami. Grzbiet rdzawobrązowy, z ciemnymi i brązowymi plamami. Lotki brązowożółte. Ogon długi, żółtoczerwony w czarne prążki. Cieki szare, zakończone trzema palcami i nad nimi wyżej ostroga. Dziób jasnobrązowożółty. Kura – upierzenie z wierzchu brązowoszare, z czarnymi i ciemnordzawymi plamkami, od spodu jaśniejsze, ogon długi, ale mniejszy niż u koguta.

Bażant kolchijski mongolski (Phasianus colchicus mongolicus):
Kogut – upierzenie podobne do kaukaskiego, z tym że zdobi go szeroki, biały pierścień na szyi, z przodu nie zamknięty (przerwany), czubki niewidoczne. Upierzenie z wierzchu bardziej czerwonopurpurowe, pokrywy skrzydłowe jasne. Kura – taka sama jak bażanta kaukaskiego.

Bażant kolchijski obrożny (Phasianus colchicus torquatus):
Kogut – wąski biały pierścień na szyi i biały pasek nad okiem, ogon i kuper jasnoniebieskawe lub zielonkawe. W pozostałej części upierzenie takie jak u kaukaskiego. Kura – taka sama jak bażanta kaukaskiego.

Jaka jest wielkość bażanta?
Kogut ma długość około 85-95 cm, łącznie z ogonem, którego długość wynosi około 50 cm. Rozpiętość skrzydeł do 75 cm. Kogut ma masę około 1,5 kg, a kura około 1 kg.

Jak rozróżnić płeć bażanta?
Rozróżnienie płci ma podstawowe znaczenie, gdyż kura objęta jest całoroczną ochroną. W czasie polowania, kiedy omyłka jest najbardziej szkodliwa (wynikiem jej może być zastrzelenie kury), a jednocześnie najłatwiejsza, należy pamiętać, że kogut ma ciemną głowę i długi ogon, który podczas podrywania się podobny jest do falującej wstęgi. Poza tym kogut jest jaskrawo upierzony. Podrywający się kogut wydaje charakterystyczny silny i dźwięczny głos (pianie) – khok, khok, khok, kura zaś – cicho pogwizduje.

Jak poznać wiek bażanta?
Wiek bażanta poznaje się po długości pazurów i po ostrodze. Młody bażant ma pazury długości do 10 mm, zaś stary nawet do 18 mm. Ostroga u młodego bażanta jest mała i ruchoma, a u starego długa i ostra, sztywna (długość ok. 11 mm). Ponadto na ostrodze od drugiego roku życia pojawiają się zrogowaciałe pierścienie, co roku jeden, i tak np. 2 pierścienie ma kogut trzyletni.

W jakich warunkach terenowych przebywa bażant?
Bażant należy do ptaków, których byt w dużej mierze zależy od opieki hodowlanej (dokarmianie i tępienie szkodników), dlatego występuje przeważnie tylko tam, gdzie te konieczne warunki ma zapewnione. Inne warunki bytu to krzaki i woda. Bażanty obierają ostoję w lasach mieszanych, tak pod względem rodzaju drzew, jak i wieku, przeplatanych gęstwinami krzewów oraz obfitujących w wodę (mokradła, staw, rzeka), otoczonych suchymi, a nawet piaszczystymi polami uprawnymi. Bażant utrzymuje się także na polach uprawnych, ale wtedy tylko, gdy znajduje osłonę w małych laskach lub nawet zaroślach (remizy) i jeżeli w pobliżu jest woda.

Czym żywi się bażant?
Bażant żywi się nasionami krzewów, jagodami leśnymi, mrówczymi jajami, wszelkimi owadami, nasionami zbóż i chwastów oraz trawą. Zjada także ślimaki, dżdżownice, larwy różnych owadów, a także stonkę. Bardzo lubi kukurydzę i pszenicę.

Kiedy są lęgi bażantów?
Okres godowy zaczyna się w marcu i trwa do maja. W maju – czerwcu kury składają 8-15 jaj koloru oliwkowozielonego, a następnie wysiadują je przez 24-25 dni. Młode już po kilku godzinach poruszają się swobodnie, a w drugim tygodniu próbują lotu. Bażant zakłada gniazdo często w miejscu najmniej do tego odpowiednim – w pobliżu ścieżek, dróg polnych i leśnych, a przy tym nie bardzo osłoniętym i dlatego duży ich procent jest niszczony przez szkodniki polne i leśne oraz ludzi.

Jaki jest tryb życia bażanta?
Bażanty poza okresem lęgowym żyją w stadach. Chętnie przebywają w gęstwinach leśnych, krzakach i trzcinach w pobliżu wody. Bażant żeruje w ciągu dnia, noc spędza na drzewie lub w krzakach. Mimo swej wielkości jest mało wytrzymały na ciężkie warunki bytu, źle znosi zarówno głód, jak i nie sprzyjające warunki atmosferyczne, a młody bażant szczególnie. Długotrwałe słoty lub wysokie śniegi dziesiątkują także dorosłe osobniki. W okresie lęgów deszcze i słoty mogą zniszczyć całe gniazda młodych. Głos bażanta wystraszonego brzmi: khok, khok, khok – a nawoływanie się: koo, ko.

Kiedy jest okres polowania na bażanty?
Polowanie na bażanty-koguty dozwolone jest od pierwszej soboty przed 1 października do końca lutego, a na kury – na terenie ośrodków hodowli zwierzyny – od pierwszej soboty przed 1 października do pierwszej niedzieli po 31 stycznia.

Jakie są sposoby polowania na bażanty?
Na bażanty poluje się z psem, z nagonką lub na deptaka. Do polowania z psem używa się psa legawego lub płochacza. Ten rodzaj polowania stosuje się w polu (łubin, kukurydza, buraki, kartofliska), na porębach lub młodnikach. Polowanie z nagonką polega na użyciu nagonki do pędzenia bażantów na linię myśliwych. Myśliwi powinni stać w odległości 40-60 kroków od siebie (odległość ta zależy od długości linii i liczby myśliwych). Na skrzydłach myśliwych ustawia się w większych odstępach. Nagonka idzie bez krzyku, uderzając kijami o pnie drzew. Bażant ma szybki lot, ale podrywa się ciężko, często dopiero przy brzegu pędzenia. Może się więc zdarzyć, że kiedy nagonka jest już blisko linii myśliwych na ścianie lasu, bażanty podrywają się całym bukietem albo przelatują ciągiem, tzn. jeden za drugim po jednej linii, dlatego właśnie nagonka powinna się zatrzymać przed linią myśliwych. Nie wolno strzelać do bażanta cieknącego lub siedzącego na gałęzi. Liczebność bażantów w ostatnich latach bardzo zmalała, w 1990 r. było 377 000 sztuk, a w 1997 r. – 219 100. Odpowiednio zmniejszył się odstrzał ze 123 737 do 67 163 sztuk.